Διαδρομές στον χωροχρόνο του νέου λιμένος Πατρών από τις Οικονομοπούλου Ειρήνη και Σαρατσιώτη Ξένια

Στο πλαίσιο του μαθήματος "Εικαστικά ΙΙ" αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με τον "αόριστο" χώρο του νέου λιμένος Πατρών. Ο χώρος έρχεται σε αντίθεση με την έντονη κινητικότητα του οδικού δικτύου και την κινητικότητα της θάλασσας.

Περπατώντας στον χώρο αυτό έντονη εντύπωση μας έκαναν τα ίχνη από τις ρόδες των οχημάτων, παράλληλα στον αυτοκινητόδρομο. η διασταύρωση και η εναλλαγή τους δημιουργούσαν διαφορετικές διαδρομές.

Στη συνέχεια προχωρήσαμε στις εγκαταλελειμμένες αποθήκες. Εκεί συνειδητοποιήσαμε ότι υπήρχε ένας τεράστιος όγκος εγγράφων τα οποία περιλαμβάνουν χάρτες, τιμολόγια, τηλέφωνα, παραγγελίες, ημερολόγια κλπ.

Συνδέοντας τα ίχνη από τις ρόδες στον χώρο με τα ίχνη της ανθρώπινης παρουσίας στον χρόνο προσπαθήσαμε να ανακαλύψουμε τις κινήσεις των ανθρώπων στον συγκεκριμένο χώρο σε διάφορες χρονικές περιόδους, από την έναρξη της κατασκευής μέχρι σήμερα. Στην έρευνά μας συνέβαλαν η συλλογή των εγγράφων, οι συνεντεύξεις ορισμένων ερασιτεχνών ψαράδων και οι προσωπικές μας φωτογραφίες.
Η αντιμετώπιση των ψαράδων απέναντί μας ήταν διαφορετική από τον καθένα. Ο πρώτος ήταν πολύ πρόθυμος να μας δώσει ό,τι πληροφορίες χρειαζόμασταν. Μάθαμε ότι ψαρεύει απλά για να περνάει την ώρα του, ότι μένει κοντά στο λιμάνι και ότι φτάνει σε αυτό με τα πόδια ακολουθώντας κάθε μέρα την ίδια διαδρομή ενώ ψαρεύει σε διαφορετικά σημεία. Καθώς κατεβαίνει στον χώρο αυτό σκέφτεται το σπίτι, την οικογένεια και τις δουλειές του. Ο δεύτερος ήταν λιγότερο πρόθυμος να μας μιλήσει, αλλά τελικά μας είπε ότι ψαρεύει στο λιμάνι κάθε μέρα εδώ και 40 χρόνια. Πηγαίνει με το μηχανάκι του ακολουθώντας την ίδια διαδρομή ή με τα πόδια αφού μένει κοντά. Έχει διαφορετικά σημεία ψαρέματος κι αυτός και μας πληροφόρησε ότι κατά τη γνώμη του στο μέλλον θα απαγορεύεται το ψάρεμα εκεί. Ο τρίτος ήταν εντελώς απρόθυμος. την επόμενη μέρα, όμως, που πήγαμε για να συλλέξουμε τα έγγραφα μας πλησίασε και μας φέρθηκε πολύ ευγενικά. Μας είπε να προσέχουμε και ότι το μέρος εγκαταλείφθηκε αφού δεν βρέθηκε κανείς να το φροντίσει. Ο τελευταίος βρισκόταν κάτω από την γερανογέφυρα και δεν καταφέραμε να τον προσεγγίσουμε. Το χαμηλό σημείο της γερανογέφυρας σαν σχήμα δεν απέχει πολύ από τα οχήματα που αφήνουν τα ίχνη από τις ρόδες.

Οι καθημερινές διαδρομές αυτών των ανθρώπων σχετίζονται με τα ίχνη στον χώρο και αποτελούν τις μοναδικές ζωντανές παρουσίες εκεί σήμερα. Οι σκέψεις και οι αναπολήσεις τους έχουν συνάφεια με τις διαδρομές στον χρόνο.

Τα έγγραφα αποτελούν μέρος των διαδρομών στον χρόνο. Βρήκαμε στοιχεία με ημερομηνίες τα οποία προσπαθήσαμε να κατατάξουμε χρονολογικά. Τα ημερολόγια εκτός από τις καθημερινές ενέργειες κατά τη διάρκεια των έργων. περιείχαν και πιο ιδιαίτερα στοιχεία, πιο προσωπικές σκέψεις.

Οι εν λόγω διαδρομές φαίνονται καλύτερα μέσα από τα ημερολόγια. Υπάρχουν ορισμένες βασικές αρχές που έπρεπε να τηρούνται κατά τη διάρκεια της κατασκευής. Αυτές ήταν: ο έλεγχος των ναυτολογήσεων για τις βάρδιες, η εξασφάλιση πλήρους φαρμακείου για πλωτά συνεργεία και φορείου ασφαλείας, η εξασφάλιση σωσιβίων ασφαλείας με βαλβίδες, η υποχρεωτική τοποθέτηση πινακίδων σε όλους τους χώρους εργασίας για τους επισκέπτες και τέλος τακτικός γενικός έλεγχος των γερανών από Μηχανολόγο της εταιρείας.

Μετά την έναρξη των εργασιών ζητούνται καπετάνιοι για τους πλωτούς γερανούς και ελέγχουν την ασφάλεια του προσωπικού για 25 ημερομίσθια. Η έναρξη των έργων υπολογίζεται γύρω στο 1990. Υπάρχει λεπτομερής περιγραφή του καιρού και των δρομολογίων των πλοίων καθώς και των φορτοεκφορτώσεων για τη μεταφορά των υλικών και των δεξαμενών. Σύμφωνα με αυτά που καταγράφονται υπήρχαν αντίξοες καιρικές συνθήκες με αποτέλεσμα να μειώνεται ο χρόνος εργασίας και να είναι απαραίτητος ο τακτικός έλεγχος των μηχανημάτων και η αποκατάσταση των οποιωνδήποτε βλαβών. Υπάρχει μια περίοδος (απροσδιόριστη χρονικά) κατά την οποία λαμβάνουν χώρα πολλές απεργίες και στάσεις εργασίας. Παρουσιάζονται ξαφνικά πολλές ηλεκτρονικές βλάβες και σταδιακά μειώνονται τα πλοία λόγω αποσύρσεων. Αντίστοιχα διακόπτουν τη συνεργασία και άλλες κατασκευαστικές εταιρίες. Εργαζόμενοι και άνθρωποι που καταλάμβαναν θέσεις- κλειδιά παραιτήθηκαν οικειοθελώς, ενώ όσα πλοία είχαν απομείνει άλλαζαν συνεχώς αγκυροβόλιο.

Τον Αύγουστο του 1992 ο Πρόεδρος του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών απαγορεύει τη συνέχιση των εργασιών ενώ ένα μήνα μετά αναιρείται η ανωτέρω απόφαση και επιτρέπεται η συνέχιση των λιμενικών έργων. Το 1993 παρατηρείται μεγαλύτερη κινητικότητα στις εργασίες παρά τον εκτεταμένο χρόνο απεργιών και στάσεων εργασίας, καθώς επίσης και των καθελκύσεων- συντηρήσεων των πλοίων και των λοιπών μηχανημάτων. Τον Ιανουάριο του 1996 απολύονται τα πληρώματα και οι πλοίαρχοι όλων των σκαφών. Προσλαμβάνονται νέοι και επαναλαμβάνονται οι απολύσεις τον Μάιο του 1996. στη συνέχεια, τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου γίνονται μαζικές απολύσεις από την εταιρία όλων των εργαζομένων (ξηράς και θάλασσας). Οι εργασίες ξεκινούν πάλι τον Φεβρουάριο του 1997. Από τότε μέχρι και το 2003 επαναλαμβάνονται τα ίδια γεγονότα.

Τα ίχνη από τις ρόδες των οχημάτων ταυτίζονται με την ανάστατη πορεία των εργασιών σε αυτόν τον χώρο. Είναι τόσο μπερδεμένα μεταξύ τους που πολλά από αυτά τα ίχνη θα λέγαμε ότι φτάνουν σε αδιέξοδο. Έχουν όμως μια συνέχεια. Βρίσκονται «απολιθωμένα» δίπλα σε έναν αυτοκινητόδρομο και δίπλα στη θάλασσα όπου υπάρχει αέναη κίνηση. Παράλληλα οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν αυτόν τον χώρο τα τελευταία χρόνια αλλάζουν συνεχώς θέσεις για την ενασχόλησή τους γεγονός που μας παραπέμπει στη συνεχή εναλλαγή αγκυροβολίου των πλοίων κατά τη διάρκεια των λιμενικών έργων.